METAHISTORIE.COM

De kwestbaarheid van de (huidige) West-Europese cultuur, dr. H. Dubbelman

Inleiding

 

Cultuur is de waarden en normen, die mensen in een samenleving  met elkaar delen. Het begrip culturele achterstand ontstaat als een bestaande cultuur, die door (culturele) verandering tot aanpassing of gelijkstelling gedwongen wordt (Mok en de Jager, april 2014). Het handelen in een samenleving is dus verankerd in de cultuur. De cultuur wordt beïnvloed door maatschappelijke krachten. Dit zijn godsdiensten (christendom, islam etc) en politieke ideologieën (liberaal, socialistisch etc).

Voorbeelden van eventuele gevolgen hiervan zijn:

Europa brokkelt af in een continent van verdeeldheid. Alles wat van waarde is, zal worden afgenomen. 1. De cultuur is aan het verworden (E.J. Bron,  30 april 2018). 2. Het huidige politieke klimaat in Nederland. (De versplinterde samenleving, prof. dr. J. Berting, 2006). 3. Ik denk niet dat onze cultuur verdwijnt, ik denk dat we langzaam opgaan in een andere cultuur, waarin we écht niet meer weten wat nog van 'ons' was. (https://twitter.com/SBergsma 19 feb. 2016). Er ontstaat een een smeltkroes cultuur.

We beperken ons tot de invloed van religie als cultuur op de samenleving.

Vraag: Zijn er oorzaken aan te wijzen van de kwetsbaarheid?

Laten we eens kijken naar een aantal commentaren.

1. Thierry Baudet.  Hij noemt de Romeinse godin Minerva. Zij was de godin van het verstand en de wijsheid. Het symbool van de wijsheid is de uil. Zij beschermde ook steden en de staat. Baudet ziet dit symbool als de cultuur voor het voortbestaan van de westerse beschaving. Als deze cultuur aangetast wordt, dan komt Europa vroeg of laat in problemen.

2. Schrikbarend actueel in het boek “ De ondergang van het Avondland”, verschenen in 1918 en 1922, schetst de historicus Oswald Spengler een panorama van de Europese geschiedenis. Hij laat zien hoe culturen opkomen en vergaan. Dit is een proces dat vergelijkbaar is met het komen en gaan van de seizoenen. Op basis van een analyse van acht grote culturen ontwikkelt Spengler een methode die hem in staat stelt het heden te duiden als een tijd van cultureel verval en voorspellingen te doen over de toekomst van onze westerse beschaving. Oswald Spengler beschouwde een cultuur als een "Lebewesen" (het wezen van het leven) met zijn eigen geboorte, de groei en de ontwikkeling van stijging en daling. In de Middeleeuwen werd dit 'Lebewesen' genoemd naar beschermheiligen of engelen die bepaalde mensen of een specifieke cultuur kunnen beschermen. In oude tijden werden deze wezens als zonen van goden geëerd en als de hoogste vertegenwoordiger van een cultuur. Zij werden beschouwd als een goddelijke incarnatie of op zijn minst als een tussenpersoon tussen die cultuur en die hemelse wezens (Dr. F. de Graaff, Het Europese Nihilisme en Anno 1000-Anno 2000, 1976).

3. M. van der Dussen in Aristoteles, 1979. Filosofie is de liefde voor wijsheid. Filosofie is ontstaan in de tijd dat de goden of engelen zich uit het zicht van de mensen (openbaring) terugtrokken. Het zijn geestelijke wezens die de mensheid en het wereldbestel leiden.

4. F. de Graaff in Het Europese nihilisme, 1956, komt tot een soortgelijke conclusie. Waarom wordt de cultuur die leeft uit heilige machten losgelaten? Hij meent dat de goden zich terugtrekken uit de bereikbaarheid van mensen. Zij verliezen hun openbaring. Voorbeeld is de godin der wijsheid Athene (Grieks) en Minerva (Romeins). Zij wordt later voorgesteld als de uil. Wanneer de goden zich niet meer openbaren ontstaat menselijk denken als surrogaat of nemen donkere machten hun plaats in. Er komt dan een beperking van de werkelijkheid.

5. F. de Graaf in Anno Domini-1000-Anno Domini-2000, 1976. In dit boek wordt een verband getoond van historische feiten en een boven historische werkelijkheid. De Graaff stelt dat omstreeks 1000-1500 de engelenmacht over het westerse christendom zich heeft teruggetrokken. De christelijke cultuur is vervolgens in grote problemen gekomen. Secularisatie, Islam etc. verdrijven de christelijke cultuur in onze tijd. Het christendom verzwakt. Donkere machten nemen de plaats in in het geestelijk gebied. West-Europa maakt zich steeds meer van God los. Het christendom is een minderheid geworden. Vroeg of laat zal de samenleving de gevolgen ondervinden

6. Wat kan er vanuit het jodendom verklaard worden? Wanneer een volk zondigt, dan verzwakt zijn engel die met God verbonden is (Moshe Chaim Luzzatto, De Weg naar God, 1998). Dan wordt mogelijkerwijs dat God Zijn Voorzienigheid (oordeel) over hen uitoefent ter wille van de joden. Omgekeerd ontvangen zij zegeningen.

7. Rabbi Spiro (24-3-2019): ”Ik zal degenen zegenen die u zegenen en vervloeken die u vervloeken. En alle families van de aarde zullen zich door u zegenen " (Genesis 12: 3) "Je kunt de opkomst en ondergang van rijken in kaart brengen door te beoordelen hoe ze de Joden behandelen," zei Rabbi Spiro, "als ze goed voor ons zijn, is het altijd een geweldige symbiotische relatie; wij profiteren en geven voordelen aan het gastland. Maar als ze slecht voor ons zijn, lijden we en gaan zij ook lijden. ‘ Rabbi Spiro gaf als voorbeelden Duitsland en Spanje, die allebei floreerden vanwege de bijdragen aan hun Joodse bevolking. Maar toen ze de Joden begonnen te onderdrukken, stortten hun economieën in. De les van de rabbijn kwam met een waarschuwing.

Conclusie

Wat zijn de paralellen van bovenstaande commentaren.

Als de goddelijke openbaring verdwijnt en een volk van God los komt te staan, dan is het gevolg dat zowel secularisatie als niet-christelijke (geestelijke) machten het geestelijke vacuüm opvullen. Men probeert nu met (eigen) menselijk denken de werkelijkheid te verklaren. Tevens vanwege de ontstane geestelijke leegte worden mensen ontvankelijk voor verkeerde machten.

Baudet wijst op het verdrijven van de godin Minerva als beschermster. Deze godin heeft zich dan al voor een groot deel teruggetrokken. Zij wordt nog gesymboliseerd in de uil als abstractie. Haar kracht is tanende.

Otto Spengler stelt dat het Lebewesen wordt aangetast. Hij voorziet de ondergang van Europa (Het Avondland).

M. van der Dussen en dr. F. de Graaff wijzen op het wegtrekken van de goddelijke machten. F. de Graaff wijst op de crisis van het christendom. De samenleving raakt God steeds meer kwijt. Hij voorspelt omstreeks het jaar 2000 een grote crisis in West-Europa. Dit als het Westen zich niet bekeert. Na het jaar 2000 treden er allerlei grote (culturele) veranderingen op in West-Europa.

De rabbijn Moshe Chaim Luzzatto stelt dat volken zich door gedrag hun beschermengel kunnen versterken of verzwakken.

De historicus rabbi Spiro noemt het lot over de naties in relatie tot het joodse volk.

Een aanpak tot verbetering is als het christendom in staat is zich te herstellen/versterken en Gods geboden uitdraagt. Dit eist een juist inzicht in (huidige) maatschappelijke processen in relatie met Bijbelstudie/onderwijs. Zo niet, dan gaat de neergang door.

Een voorbeeld

 

Het ligt voor de hand om de wereld zoals wij die kennen voor de ware wereld aan te nemen. Maar wat nu als u erachter komt dat de realiteit die u altijd hebt gekend slechts schijn is?

Stel u voor: u leeft al uw hele leven vastgeketend in een grot, samen met enkele lotgenoten. Bewegen is niet mogelijk; u kunt elkaar niet eens aankijken en uzelf kunt u evenmin zien. U zit tegen een muur. Het enige licht dat zich in de grot bevindt, is afkomstig van een vuur dat achter die muur brandt. Buiten uw weten om, zijn er aan de andere kant van de muur enkele mensen die allerlei dingen omhooghouden en bewegen, zoals stenen en houten figuren van mensen en dieren. U ziet enkel de schaduw van deze dingen. De stemmen van de personen achter u worden door de wand van de grot weerkaatst. Uw realiteit bestaat dus alleen uit schaduwen en echo’s. Kent u de echte werkelijkheid wel?

Als u uw ketenen zou kunnen afwerpen, zou elke beweging door uw levenslange ketening al pijnlijk zijn. Als u voorbij de muur zou komen, zou u verblind worden door het vuur. Verward en angstig zou u waarschijnlijk het liefste meteen weer willen omkeren en terug willen gaan naar uw vertrouwde leven, naar wat voor u realiteit is. En als u alsnog de grot zou verlaten en de buitenwereld tegemoet zou treden, zou u vanwege het felle zonlicht pas na enige tijd iets kunnen zien en begrijpen.