METAHISTORIE.COM

    In de boeken "het Europese Nihilisme", "Als Goden Sterven" en "Anno 1000-Anno 2000" van dr. F. de Graaff is Mephistopheles vermeld.

     

    Vragen zijn:

    Wie is Mephistopehles en zijn er relaties met Lucifer en de engel van Esau?

    Zijn deze namen dimensies (graden) van de Satan (Hinderaar, Bedrieger Vernietiger, etc.)?

    Zijn er meerdere donkere machten die een rol spelen, zoals in het boek Openbaringen bijv. de Draak, het Beest uit de aarde en het Beest uit de zee?

     

    Satan:

    - Mephistopheles

    - Lucifer

    - Engel Esau

    Algemeen

    Alvorens weer te geven waar het in de boeken van dr. F. de Graaff omgaat, eerst wat  beknopte beschrijvingen uit de literatuur.

     

    De naam Mephistopheles wordt niet in de bijbel genoemd. Dit  betekent dat het niet gemakkelijk is een duidelijk concept te geven.

    In de christelijke mythologie verschijnt de naam in Europese literaire tradities.

    Mephistopheles wordt vaak gebruikt als alternatief voor satan en duivel ((Lucifer and the Hebrew Bible: Encyclopedia Mephistopheles).

     

    Mephistopheles is een ondergeschikte demon of een gevallen engel, maar hij is niet de duivel zelf en handelt namens zijn opperheer de Satan

    Volgens extra-bijbelse teksten gerelateerd aan de christelijk mystiek en een aantal werken in de 17e eeuw, was Mephistopheles de eerste die samen met Lucifer rebelleerde tegen God. Na de opstand van de engelen werd Mephistopheles na Lucifer ook uit de hemel verbannen naar de hel. Vanwege zijn loyaliteit aan Lucifer ontving hij de op één na hoogste machtspositie (na Lucifer) in de hel. Hij werd de belangrijkste van de zeven prinsen in de hel en staat onder de planeet Jupiter. Hij wordt ook weer beschouwd als een van de kwade demonen van de zeven planeten. Mephistopheles wordt beschouwd als de heer van het donker, die niet van het licht houdt.

     

    In de traditionele Renaissance visie van de Grote Keten van het Zijn, werd het universum beschouwd als een reeks concentrische cirkels, die de banen van de maan, de zon en de planeten voorstelden. Deze visie was waarschijnlijk beïnvloed door het visioen van Jacob betreffende de ladder in Genesis 28:11-12.

    Let op: Hoe de voorkeur van Mephistopheles voor de Aarde in de Proloog in de Hemel een voorafschaduwing was van de voorkeur van Faust voor de Aard Geest over het beeld van de macrokosmos.  Faust  riep de Aard Geest (is dit eventueel het Beest?) dringend op, om voor hem te verschijnen. Tijdens de Renaissance ging men er nog vanuit dat de salamander zich in het vuur bevond. De undene (waternimf of kleine golf) in het water en de sylph (elf of luchtgeest) in de lucht. Terwijl de kobold (kabouter) een Germaanse geest, werd geassocieerd  met de aarde. Deze vier symboliseren de traditionele elementen van de natuurlijke wereld. (Prof. dr. John Brian in Study Guide for Goethe’s Faust, 2009).

     

     

    Rudolf Steiner (1909) beweert dat de naam afkomstig is uit het Hebreeuws. Mephiz-topfel. Mephiz betekent (corrupter, obstructer) en Tophel betekent (leugenaar, vernietiger). En dat Mephistopheles  een andere naam is voor Ahriman. Ahriman werd bekend tussen de geciviliseerde volken (het oude India, Perzië, Egypte en zelfs in Griekse-Latijnse beschavingen). Ahriman  kreeg verschillende namen vanwege immigraties, zoals Mephistopheles bij de Hebreeuwse volken en de Duivel in Europa.

    Volgens Steiner bestaan er vergissingen betreffende Mephistopheles. De naam wordt geassocieerd met de Duivel en Lucifer. Lucifer staat echter in verband met licht. Mephistopheles niet en is dus niet Lucifer. Het zijn twee onderling verschillende wezens. Lucifer is een Wezen dat zich losmaakte van de hemelse heerscharen na de scheiding van de zon. Ahriman (Mephistopheles) had zich losgemaakt vóór de scheiding van de zon en is veel gevaarlijker dan Lucifer. Ahriman is de geest van de leugen. Door de komst van Christus is hij wel geboeid, maar buiten het Christus mysterie blijft hij gevaarlijk (het Rudof Steiner Archief).

    Literatuur van Dr. F. de Graaff

     

    Het boek “Het Europese Nihilisme”, 1956

    Faust zwerft met Mephistopheles door het oude Griekenland, waar zij in aanraking komen met de oude Griekse goden. Mephistopheles voelt zich hier als Noordelijke duivel niet thuis. Hij hoort in een ander cultuurgebied (blz. 26 e.v.). Mephistopheles neemt in Europa de plaats van Apollo in en is de inspiratie van het voorstellende denken (blz.105, 106, 114,124).

     

    Op blz. 125 verschijnt Mephistopheles als een engel des lichts of als de antichrist. Het aanvankelijk heil leidt tot vernietiging. (blz. 135). Zwarte machten en hun opperheer Mephistopheles waren de kanalen waardoor de Mephistophelische inspiratie met ongetemperd geweld het Avondland binnengolfde. Het gevolg is nihilisme.

     

    Blz. 173,174 175, 176. Helaas heeft de Reformatie evenmin als Rome het Nihilisme weten te keren, omdat, zij minder bewust en minder systematisch dan Rome, tòch Mephistopheles in dienst heeft genomen, met hetzelfde gevolg als de Conta-Reformatie: Mephistopheles wordt ook al hier spoedig van knecht tot leidsman.

     

    Steeds meer gaat (sedert Descartes) de theologie gebruik maken van het subjectieve, het voorstellende denken. Dit heeft voor de Reformatie ontzettende gevolgen gehad. Aan de rechterzijde ontstond in de zogenaamde Nadere Reformatie een geloofsleven, dat op de duur in een geheel subjectief gevoelsleven opging en dat in de uiterste gevallen zelfs correctie van de Heilige Schrift niet meer ten volle of helemaal niet aanvaardde. Wel moet toegegeven worden dat de Nadere Reformatie oorspronkelijk de bedoeling heeft gehad, de opkomende nihilistische tendens te keren, maar zij heeft het kwaad niet in de kern aangepakt. Zij heeft alleen maar getracht met behulp van het subjectivisme ethische verbeteringen in het volksleven aan te brengen. Ook de Contra-Reformatie is begonnen met ethische verbeteringen in de kerk. Beiden zijn in hun herstelpogingen te moralistisch ingesteld. Mephistopheles laat zich niet met wat zedelessen verjagen.

     

    Het Modernisme of de Vrijzinnigheid echter heeft het subjectieve voorstellende denken tot enig, volstrekt onfeilbare maatstaf gesteld. Subjectivisme betekent dat de opperste leidsman van de Vrijzinnigheid Mephistopheles is.

    De aanval van de Reformatie op het Nihilisme mislukte omdat de Orthodoxie en de Vrijzinnigheid volledig heulden met Mephistopheles. Dit had tot gevolg dat er een middengroep ontstond die van twee zijden het Mefistofelische gif binnen kreeg. Een zware strijd geldt voor degenen die het bijbels getuigenis voeren. De sombere conclusie is dat noch de Contra-Reformatie noch de Reformatie het Nihilisme konden terugslaan, omdat hun gelederen verzwakt of zelfs gecommandeerd werden door hun vijand.

     

    Blz. 191 e.v. Mephistopheles heeft alles van de wortel afgesneden in een langzaam proces. Eerst heeft hij Apollo en de machten ingeschakeld om de band met Christus losser te maken. In de nieuwe tijd neemt hij hun plaats in en in de techniek breekt hij de levenselementen van de schepping af.

     

    Het boek “Als goden sterven”, 1969

    Blz. 265, 266 e.v. Mephistopheles geeft de zinnelijke bevrediging en machtswil. Het subject moet zich volledig door de geest der subjectiviteit laten leiden.

    Blz. 271. Kant stelt dat de voorstellingen door het verstand worden geordend. Het subject kan dingen alleen zinnelijk waarnemen, die in de ruimte tot objecten zijn vervormd. Wat niet tot de objecten hoort, kan niet gekend worden. De geest van de subjectiviteit heeft de menselijke ziel tot subject doen ineenschrompelen.

     

    Blz. 289, 290 e.v. De kerk had de Hinderaar (is Mephistopheles) in dienst genomen. De Kerk heeft Mephistopheles een heerserspositie gegeven.

    Blz. 193. De Hinderaar heeft zich met alle macht op de derde stand geworpen.

     

    Blz. 317-319. De Mephistophelische geest van het voorstellende denken wil de mens losmaken van de oude metaphysische instelling, maar ook van het bewustzijn dat het menselijk wezen berust op een goddelijke betrekking. De mens werd zo opgesloten in de beperkte wereld der abstracties. De mens wordt dan afgesneden van de hogere werelden en verandert het menselijk bestaan.  De evolutieleer heft het specifiek menselijke op. De afstammingsleer is de consequentie van Descartes’ voorstellen van de mens als het ‘animal rationale’. De natuur wordt zo volkomen gezien vanuit het voorstellende denken. Het resultaat is dan godloosheid.

     

    Blz. 329, 330. De leeg geworden metafysische plaats is door een andere macht ingenomen. Deze macht is de geest van de subjectiviteit van de Hinderaar. De goden waren tussenwezens die bemiddelden met de hoogste God. De Hinderaar tracht die bemiddeling af te snijden. Toch is het isolement nog niet helemaal, want er komen nog steeds zegende krachten van God de wereld binnen.

     

    Blz. 360. De laatste resten van het corpus christianum worden hoe langer hoe meer verwijderd.

     

    Het boek “Anno 1000- Anno 2000”, 1977

    Blz. 79. De wolven zijn geïncarneerde demonen die loskomen als de goden sterven.

     

    Blz. 151 De splitsing der wereld in de (zichtbare) Natuur en de (onzichtbare) Bovennatuur tijdens de Renaissance.

     

    Blz.. 173 De voorstellingen, die het subject hanteert, zijn niet ontleend aan de Schepping zelf. De blik op de schepping is opgedrongen door de Hinderaar. Die blik tast het schepsel aan, doet het verworden tot object, dat de uiterste consequentie is van een dood voorwerp.

    Het menselijk “midden” is geen neutraal object. Het is volkomen bezet door de Hinderaar.

     

    Blz. 201. De vorst der duisternis is zelf de wil tot macht.

     

    Blz. 204, 205.  De verwerping van de Katholieke cultuur van het Avondland kan tot een naïef accepteren van Renaissance en Humanisme leiden. Het Humanistisch verleden van Calvijn wreekt zich. De Natuur wordt historieloos vereenzelvigd met de Schepping. Wel wordt erkend dat de zondeval de Schepping heeft aangetast.

    Men ziet niet dat de moderne natuurwetenschap uitgaat van de demonische subject-object relatie. Evenmin ziet men dat de Hinderaar de kosmos heeft veranderd. Dit misverstand werkt door tot in de 19e eeuw o.a bij Kuyper en Barth. Een andere richting van het Calvinisme is de Nadere Reformatie, die zich tegenover de geest van de nieuwe tijd stelt. De Nadere Reformatie wil niet de cultuur verwerpen, maar een bepaalde ontwikkeling van de cultuur waarin de godloosheid geen bijverschijnsel is, maar een wezen van de moderne cultuur.

     

    De nadere Reformatie zette zich af tegen de moderne cultuur. Zij doorzag de geest van de nieuwe tijd, maar stelde er geen nieuwe cultuur voor in de plaats. Het moest leiden tot een splitsing in de Reformatie. Eén richting vond een compromis met het modernisme met later als toppunt het Neocalvinisme. De andere richting verviel in conservatisme, dat voor een beperkt deel van het leven kon gelden. Het andere deel werd, hoewel ongewild, eveneens aan het modernisme uitgeleverd.

     

    Blz. 210 en 211 De Kerk der Contrareformatie sluit een contract met de Hinderaar etc. Boven de natuur is niet meer het rijk der genade, maar dat van de demonen. De duivel wordt dienstbaar gemaakt aan het grote doel der Kerk, dat is de redding der zielen. De grote vraag is of de Hinderaar de Kerk der Contrareformatie te slim is af geweest? De R.K. Kerk voert een strijd tussen realisme (de huidige wereld onder de RK kerk) en nihilisme. Rome wil geen nihilisme.

     

    Blz. 233. De Barokke vorst (Philips II) maakte wel heel veel gebruik van de Hinderaar, de Satan etc.

    Blz. 249. Philips II regeert bij de gratie van de Hinderaar.

     

    Blz. 256. De Remonstranten zagen niet dat het moderne subject zich in de subjectiviteit bevond, dat is het duistere gebied van de Hinderaar.

     

    Blz. 260. De Bickers, de aanvoerders der Staatsgezinde partij werden beheerst door het duistere beginsel van de Hinderaar.

     

    Blz. 261. Absolutisme (Lodewijk XIV) is de openbaring van de geest der subjectiviteit, de Hinderaar.

    Blz. 273. De oligarchie van de Staatspartij is even absolutistisch als die van Lodewijk XIV zelf.

     

    Blz. 294. De nieuwe god is de geest van wat Nietszsche noemt ” Der Wille zu Macht”. Het blijft een moeilijke vraag of wij hier rechtstreeks van de Hinderaar of de Satan mogen spreken, waarvan de Bijbel spreekt. Goethe noemt deze geest Mephistopheles. Dat is de duistere macht, die de wetenschap en de technische ontwikkeling van de Westerse cultuur leidt. Het is wel juister om hier te spreken van deze typisch Westerse geest, van de wil tot macht. Hoe het ook zij deze geest is in ieder geval verbonden met de Hinderaar etc. De laatste betekenissen van verderver en leugenaar wijzen er op dat deze Westerse duivel toch een openbaring van de Hinderaar is etc.

     

    Blz. 298, 299. De duistere geest heeft grote macht. Hij herschept de wereld. Het blijkt mogelijk dat de reductie geldt voor een bepaald gebied en cultuur. In de res cogitans omvat de reductie de gehele moderne kosmos. Andere culturen zien een geheel andere natuur. Zij hebben andere godsrelaties. Achter de natuur ligt nog steeds de Schepping, omdat boven de goden en duistere machten de God der Schepping troont. Nog steeds stromen de krachten vanuit de Schepping de duistere buitenste lagen der wereld binnen. Zelfs Descartes: Ik denk, daarom ben ik, is geen logische afleiding, maar berust op de intuïtieve kennis van het hart.

     

    Blz. 305 en 306. De Hinderaar van weleer openbaart zich als Lucifer, de Lichtbrenger der Verlichting. Lucifer geeft een nieuw licht, een nieuwe openbaring. Lucifer heeft het volk veranderd in een massa. De massa is een samenleving zonder God en naaste. De menselijke persoonlijkheid wordt hierin vermoord.

     

    Blz. 316, 317, 318, 320.  De Verlichting en Franse Revolutie zijn mede te verklaren uit het tekortschieten van de Reformatie. In de Reformatie heeft het Avondland een grote mogelijkheid gehad om zich te bekeren tot de hoogste God van Israël. Het ontzettende is geschied. Na 1702 is de zon van de Reformatie gedaald. Slechts een naglans verlicht het Avondland. Wat zijn de oorzaken?

    Lucifer heeft een ontzaglijk offensief tegen de Reformatie ingezet in Frankrijk. De Hugenoten behoorden tot de besten van de natie.

     

    Lucifer heeft de adel en geestelijkheid (2e en 1e stand) aan zich onderworpen. Oorspronkelijk stelde hij zich beschikbaar als dienaar van het vorstelijk gezag en de Kerk. Deze dienaar veranderde Lodewijk XIV in een absolutistische tiran (droit devin). De Kerk beloofde hij de zielen op voorwaarde, dat in de wereld geregeerd wordt volgens zijn gezag. 

     

    Lucifer mobiliseerde ook de 3e stand zoals blijkt bij de Staatspartij in de Republiek der Zeven Nederlanden. De Reformatorische christenen werden door Lucifer tegen de Reformatie zelf opgezet. Het Calvinisme begon te ontaarden in kleinburgerlijke wettische vroomheid, die het gebod Gods verwarde met een kleinburgerlijk levenspatroon.

    Egalité (gelijkheid i.p.v. gelijkwaardigheid) is al vroeg een machtig wapen van Lucifer om het grote en verhevene te vermoorden. Het oorspronkelijke grootse Calvinisme van Willem van Oranje –Willem III trekt zich terug in het isolement van de Nadere Reformatie. Ook hier gebruikt Lucifer de redding der zielen evenals in de Barok om de vrome te verleiden om de wereld aan hem over te laten. Het is waar dat de Nadere Reformatie het gehele leven en de cultuur heeft willen beheersen. De Reformatie heeft gefaald omdat zij de Verlichting en Franse Revolutie niet heeft kunnen voorkomen. Het Avondland heeft de grote mogelijkheid die de Reformatie schonk om zich te bekeren tot de levende God voorbij laten gaan.

     

    Vanuit de hemelse gewesten komt een tegenoffensief (de genieën), dat de heerschappij van Lucifer wil bestrijden. Tot het jaar 2000 krijgt het Avondland de mogelijkheid om zich te bekeren tot de levende God.

     

    Blz. 322. Schelling en Hegel maken een onderscheid tussen Verstand en Vernuft. Het eerste is menselijk denken, de rede wordt gewekt door de geest. Bij het tweede is de rede een nieuwe Goddelijke openbaring, die niet algemeen is, maar esoterisch etc.

     

    Blz. 334, 335-341. Tegenover de schare van genieën, die geïnspireerd werden vanuit de hemel, stelt Lucifer het grote Luciferische genie: Napoleon Bonaparte. Hij maakte zich bekend als iemand, die door hogere machten met bovenmenselijke krachten was vervuld. Napoleon wordt later door Lucifer weggeworpen (blz. 341). Het rijk van de Hinderaar bergt ook positieve elementen, die een meer positieve indruk geven. Het kan zijn dat de Hinderaar  tegenover het Rijk Gods een rijk wil stellen, dat op een andere wijze een concurrerend heil brengt. Het is altijd een aanvankelijk heil, dat de vernietiging niet voorkomt, maar juist in de hand werkt.

    Als de Franse Revolutie in nihilisme dreigt onder te gaan, herstelt de Hinderaar het gezag in een vernieuwde Luciferische openbaring via Napoleon. Het rijk van de Hinderaar kent ook zijn ascese en cultuur, namelijk in Lucifer. Napoleon is geen moordenaar etc.

     

    Blz. 372, 373, 374, 375. De Verlichting heeft de moderne massa zonder god geschapen. Het transcendente gebied van de dode god is vervangen door het domein van Lucifer. De leiding van de adel en geestelijkheid wordt vervangen door die van de 3e stand. De 3e stand valt uiteen in een élite, de Bourgeoisie (bezitters en intellectuelen) die de leiding neemt over het volk dat omgevormd wordt tot massa. Godsdienst wordt door de Bourgeoisie gebruikt om het volk te overheersen, om haar bezit te beschermen. Zelf deed ze niet aan godsdienst. Haar machtsmiddel is de subject-object relatie. Zij zijn de priesters van Lucifer (blz. 384).

     

    Blz. 411, 412.  Achter alles (de Nazi’s etc.) openbaarde zich de macht van de Satan op de meest ontzettende wijze. Het beginsel was niet alleen het Volk van Israël, maar van Duitsland zelf, van het Avondland en daarmee heel de wereld. De aanval van de Satan in het Nazisme op het Avondland en op de wereld is hier echter nog niet in volle duidelijkheid getoond. De Hoogste God van Israël heeft in deze wereld een bruggenhoofd opgericht van Zijn Rijk. Dit is het Volk der Joden. De Satan heeft dit willen vernietigen, als dit was geschied, zou de wereld reeds ondergegaan zijn.

     

    In het Nazi-regime, is openbaar geworden, de eenheid van de massa en techniek. Dit wezen is de duistere macht, die zich als Hinderaar, Satan en Lucifer heeft geopenbaard etc.

    Evaluatie

    Lucifer en Mephistopheles zijn beiden uit de hemel verbannen. Mephistopheles dient de Satan. Hij wordt met Lucifer uit de hemel verbannen. Vaak worden de Satan, Lucifer en Mephistopheles als synoniemen gebruikt. Mephistopheles staat mogelijk in verband met de Aard Geest.

     

    Rudolf Steiner maakt een onderscheid tussen Lucifer en Mephistopheles. Het zijn twee onderling verschillende wezens. Lucifer is positiever en is een lichtwezen. Mephistopheles is negatief en een donker wezen en is een Europese naam voor Ahriman. Hij is een soort vernietiger en blijft, als men niet door Christus beschermd wordt, gevaarlijk.

     

    Dr. F. de Graaff noemt Mephistopheles in het Europese Nihilisme een Europese Noordelijke duivel. Hij is de geest van het subjectivisme en een vernietiger, een engel des lichts en antichrist.

     

    In Als goden sterven fungeert Mephistopheles ook als Hinderaar, die het metafysisch gebied gaat bezetten, nadat de christelijke god gestorven is. De Kerk neemt vervolgens de Hinderaar in dienst die de heerser wordt in het Avondland en zich richt op de 3e stand. Bij de Reformatie heulden zowel de vrijzinnige zijde als de rechterzijde met de Hinderaar. 

     

    In Anno 1000- Anno 2000 infiltreert en vergiftigt de Hinderaar de RK kerk, de Staatspartij van de Republiek der Zeven Nederlanden en de Reformatie. Hij openbaart zich ten volle in de Franse Revolutie en Verlichting als Lucifer en tracht in de 2e wereldoorlog Israël te vernietigen. Hier komt een onderscheid tussen Mephistopheles en Lucifer. Mephistopheles is wel verbonden met de Hinderaar als aparte geest of een lagere openbaring. Het lijkt er op dat zowel Mephistopheles als Lucifer openbaringsgraden van de Satan zijn. Die infiltreert zowel in de R.K. kerk als in de protestante kerken, in de politieke staatspartijen en overheden en culturen om deze eventueel af te breken en zo zijn rijk probeert in te stellen.

     

    In het boek De Zauberflöte staat dat De R.K. kerk met de geest van het modernisme der Godloosheid (Mephistopheles) een contract aangaat. Deze geest heeft veelal in de dienst der Kerk de reformatorische mens eerst als overgang tot humanist en vervolgens tot massamens gemaakt.

     

    Onderscheid: De R.K. kerk ziet het gevaar van het nihilisme, maar is tegen Israël en het joodse volk. Protestante kerken beschouwen zich als het geestelijk Israël. Hier gaat de strijd op een ander (geestelijk) niveau. In het rabbijnse jodendom geldt de strijd tegen de engel van Esau. Rabbi Jacobson  beweert: de engel van Esau heeft zowel een spirituele kant als een materiële kant (artikel). Mephistopheles vernietigt de materie: zowel in de psyche van de mens als in de natuur.

     

    Zou de demonische en materiële zijde van Mephistopheles, als het Beest, in onze tijd de spirituele engel van Esau kunnen beschadigen? Het atheïsme is een westers resultaat, dat in onze tijd andere culturen tracht te besmetten. In Jezus de Verborgene staat dat het de vraag is of de engel van Esau, de Satan zelf is. Of wordt hij door hem gebruikt en is het slechts een openbaring. De Satan is de tegenstander van Israël en van het oorspronkelijke christendom. Hij is de geestelijke macht die achter de tegenstanders van Israël staat.

     

    Samenvattend: Een infiltratie van geestelijke machten in de Westerse cultuur en ook hun invloed doen gelden in het christendom (Efeziërs 6:12).

     

    DE DUIVELSVRAAG

     

    1. Hoe wordt in de Bijbel de duivel omschreven?

     

    2. Hoe dient Mephistopheles te worden getypeerd? Als uitdrukking van de wil tot macht, als inspirator van hedonisme, als geest van de techniek, als brenger van het subject-objectdenken, enz. Zijn deze typeringen compatibel? Of zijn de verschillende typeringen uitdrukking van ontwikkeling in het denken?

     

    3. Hoe dient Lucifer te worden getypeerd? Als de vernietiger van de standen, de verkondiger der gelijkheidsidee en de generator van de massa?

     

    4. Zijn de begripsbepalingen van Mephistopheles en Lucifer te verenigen met de bijbelse notie van de duivel? Of berusten zij (tevens) op Perzisch of Germaans gedachtengoed?

     

    5. Heeft het zin Mephistopheles van Lucifer te onderscheiden? Mephistopheles, de lichtmijder, lijkt verbonden met de tijd van Renaissance en Barok waarin een levendig geloof in heksen en demonen bestond. Lucifer, de lichtdrager, lijkt te zijn verbonden met de  Verlichting, met het ongeloof in bovenzinnelijke dingen, met de afschaffing van de vraag naar de causa finalis, de vraag naar het waarom en de bestemming der dingen (Isaiah Berlin). Aldus zou Mephistopheles een figuur zijn geweest die eerder dan Lucifer optrad. Hiertegen pleit, dat de benaming Lucifer al voorkomt in Dante's Divina commedia (begin 14e eeuw) en in de King Jamesbijbel (1611) - in de bekende Morgenstertekst van Jesaja 14 : 12 gericht tegen de koning van Babel. Moeten we derhalve Mephistopheles  en Lucifer niet zien als figuren die achtereenvolgens optreden, maar als gelijktijdige duivelen met elk een eigen domein, zo ja welk?

     

    6. Waarom moet het voorstellend denken, dat omstreeks het jaar 1000 optreedt, ingegeven zijn door een duivelse figuur en niet door een nieuw, niet op vernietiging gericht tussenwezen? Is dit laatste het geval, dan is het ook niet meer nodig de cultuurschittering van Gotiek, Renaissance, Barok, enz. slechts als ''naglans'' te betitelen.

     

    7. In de Barok zou Rome de duivel in dienst genomen hebben, waarna de vraag wordt wie chef en wie employé zal zijn in dit arbeidscontract. Bestaat dit contract nog, m.a.w. is Rome thans te zien als een handlanger van de duivel of als een kracht die het nihilisme nog enigszins tegenhoudt?

     

     

     

     

     

     

     

     

     

     

    Mephistopheles